En tatlı düşmanımız şeker
Besleyici kıymeti olmayan boş kalori deposu olan şeker, biz farkında olmasak da günlük beslenmemizde ziyadesiyle yer alıyor. Kek, pasta baklava, dondurma üzere tatlı yiyeceklerin yanında bebek maması, mısır gevreği, diyet eserler ve sosislerden tutun ekmeğe kadar şeker ve şeker türevi hususları her gün bedenimize alıyoruz.
Peki nedir bu kadar müthiş olan şeker?
Şeker bir karbonhidrattır. Yani bedenimize güç sağlayan bir besin ögesidir. Fakat karbonhidratlar kolay ve kompleks olmak üzere ikiye ayrılır. Çay şekeri, bal, reçel, beyaz un, tatlı ve şekerleme üzere besinler kolay şeker içerirken; tam tahıllı besinler, bulgur, meyve ve sebzeler, kuru baklagiller ile posalı besinler kompleks şekerleri içerir. Sağlıklı beslenmede kolay şekerlere yer verilmemelidir. Bedenin şeker yani güç gereksinimi kompleks karbonhidratlardan karşılanmalıdır.
Şekerin bedenimize ziyanları…
Vücudumuz ömrünü sürdürmek için güce muhtaçlık duyar ve bu güç muhtaçlığının neredeyse tamamını kan şekerinden (glikoz) alır. Bedenin pankreas organından kan şekeri seviyelerini istikrarda tutan insülin isminde bir hormon salgılanır. Fazla şeker tüketimi çok insülin salgılanmasına neden olur. İnsülin hormonu şekerin bir kısmını hücre içine sokarak güç olarak kullanılmasını sağlarken kalanını yağ olarak depolar. Şekerin bedenimizdeki birinci hasarı yağlanma ve boş kalori alımıyla birlikte şişmanlık yani obezitedir.
Şekerli bir besin tüketildiğinde çarçabuk sindirilip kana karışır ve kan şekeri süratle yükselir. Kan şekerinin süratle yükselmesi tıpkı süratle birdenbire düşmesine neden olur. Bu durumda tekrar tatlı bir şey yeme gereksinimi hissederiz. Bu kısır döngü şekerli besinler tüketildiği müddet boyunca devam eder. Ani kan şekeri düşüklüğü hipoglisemi olarak tanımlanır. Hipogliseminin en yaygın belirtileri; açlığa tahammülsüzlük, baygınlık hissi, halsizlik, baş ağrısı, sonluluk, aşığı tatlı yeme isteğidir. Günümüzde bir çok şahısta insülin direnci, reaktif hipoglisemi ve diyabet sorunu olmasının nedeni yanlış beslenme alışkanlıkları ve fazla şeker tüketimidir.
Bununla birlikte fazla şeker tüketimi karaciğer yağlanmasına, kan yağlarının (trigliserit) yükselmesine, damar tıkanıklığının artmasına, bağışıklık sisteminin zayıflamasına, kimi kanser tiplerine ve hatta unutkanlığa bile neden olabilmektedir.
Şeker tüketimini azaltmak ve şekersiz beslenmek için ne yapılmalı?
Satın alınan yiyeceklerin besin etiketleri kesinlikle okunmalıdır. İsmi ‘şeker’ olarak geçmeyebilir fakat; sakkaroz, esmer şeker, mısır şurubu, nişasta bazlı sıvı şeker, dekstroz, sorbitol, mannitol, xylitol, früktoz, meyve şurubu, glikoz, glikoz şurubu, laktoz üzere isimlerle de besinlerin içinde yer alabilir.
Şeker alımını azaltmak için marketlerde raflardaki paketlenmiş eserleri tüketmeyin.
Çay ve kahvede şeker kullanmayın. Esmer şeker de olsa kalorisi olduğunu unutmayın. Fazla tükettiğinizde size kilo aldıracaktır.
Hazır ve konsantre meyve suları ile gazlı-kolalı içecekleri içmeyin. Su, soda, ayran yahut çok sık olmamak şartıyla taze sıkılmış meyve suyu tercih edebilirsiniz.
Beyaz ekmek yerine tam buğday yahut çavdar ekmeği tercih edin.
Şeker oranı yüksek olan besinlerin tıpkı vakitte tuz ve yağ oranı da yüksektir ve fazla kalorilidir. Bu nedenle bu besinleri tüketmeyin.
Tatlı gereksiniminizi kuru yahut taze meyvelerden sağlamaya çalışın.
Uzm. Dyt. Müge Özyurt Şafak
